In Zweden is contant geld zeldzaam

Het succes van de app overtrof alle verwachtingen. Na vier jaar heeft ruim de helft van de Zweedse bevolking Swish. Van de Zweden onder de dertig jaar is dat zelfs 90 procent. Kleine ondernemers kunnen daarnaast nog gebruik maken van iZettle: een goedkope kaartlezer die ze kunnen aansluiten op een mobiele telefoon. Marktkooplieden, daklozenkrantverkopers en kerkcollectanten: allemaal innen ze het liefst elektronisch.

De Zweedse centrale bank voert drie redenen aan voor deze vlotte ontwikkeling in cashloze richting. Allereerst, zegt financieel adviseur Björn Segendorff, omarmen de Zweden technologische innovaties. Een tweede reden is de lange samenwerking tussen banken. Die heeft geleid tot Swish, maar ook tot een uniforme pinautomaat, de Bankomat, die elke Zweedse bankkaart accepteert en waardoor, zegt Segendorff, ‘je overal met je bankpas uit de voeten kunt’.

Tot slot noemt de financieel adviseur het ‘uitzonderlijke geloof’ in de autoriteiten. Volgens hem heeft het Zweedse volk geen moeite zijn geld toe te vertrouwen aan een bankinstelling. “Zweden gaan er blindelings vanuit dat een bank integer met hun bezit omgaat.”

Het mag geen verrassing heten dat de Zweedse bankbesturen de technologische ontwikkelingen in het betalingsverkeer aanmoedigen. Voor hen zijn contanten vooral duur. Cash geld moet worden vervoerd, geteld, bewaakt. Bij meer dan de helft van de 1600 bankgebouwen kunnen Zweden al niet meer terecht voor een opname of storting.

Voor de meeste Zweden is dat niet zo’n punt – zeker in de steden is een andere bank nooit ver weg. Het zijn vooral ouderen en inwoners van het geïsoleerde noorden voor wie de transitie ongunstig uitpakt.

“Veel ouderen willen geen afstand doen van munt- en briefgeld. Het is niet voor iedereen weggelegd om verschillende pincodes te onthouden of ingewikkelde telefoons te bedienen”, vertelt Björn Eriksson, oprichter van een initiatief voor het behoud van contanten. “Buiten de stedelijke gebieden moeten Zweden vaak tientallen kilometers reizen om geld op te nemen. We zijn in Europa, na Tsjechië, het land met de minste pinautomaten”, zegt hij.

De bevolking in deze rurale gebieden is vaak afhankelijk van cash. “In afgelegen streken is de internetconnectie slecht en elektronisch betalen is daardoor soms onmogelijk.

Bovendien, mijmert Eriksson: wat gebeurt er met ons geld als de banken straks een monopolie hebben? Wat te denken van negatieve rentes? Eriksson noemt de Zweden naïef in hun vertrouwen in het bankwezen. “Een belangrijk argument voor contant geld is dat je het in je achtertuin kunt begraven.” Voorlopig kan dat ook gewoon. Adviseur Segendorff van de centrale bank denkt dat cash de komende jaren nog niet verdwijnt. Maar steeds zeldzamer, dat wordt het wel.

Een vrouw ruilt euro’s voor Zwitserse franken (archieffoto) © epa

In 2015 werd in Nederland voor het eerst meer gepind dan contant betaald. Over 2016 zijn nog geen harde cijfers bekend, maar Betaalvereniging Nederland schat het pin-aandeel nu op ongeveer 55 procent, mede door de snelle stijging van het aantal contactloze betalingen. Van banken en detailhandel mag er nog wel meer gepind en contactloos betaald worden: het is veiliger en goedkoper voor winkeliers. Sommige ondernemers nemen zelfs helemaal geen contant geld meer aan.

Dat geldt voor het Vlaamsch Broodhuys in de Amsterdamse Jordaan, waar broden en patisserie aantrekkelijk liggen opgestapeld: van een rond speltbrood met sesam en bergzoutkristallen tot een pain au chocolat. Daar komen niet alleen buurtbewoners op af, maar ook toeristen. Contanten kunnen ze thuis laten, want bij alle vestigingen van het Vlaamsch Broodhuys kun je alleen elektronisch betalen.

“We hebben het zeven jaar geleden ingevoerd”, vertelt eigenaar Dimitri Roels. “Ik hoorde elke week wel van een bakker die was overvallen. Ook een van onze mensen heeft een keer op weg naar de bank de dagopbrengst onder dwang af moeten geven.” In eerste instantie durfde hij het niet aan om contant geld te weren uit de winkels. Hij besloot eerst een enquête te houden met wijnhandel Grapedistrict onder hun klanten. Tot zijn verbazing zei 90 procent er geen enkele moeite mee te hebben.

“Natuurlijk was er ook protest. Er is gedreigd met een proces en iemand gooide een keer zijn geld woedend achter de toonbank.” Intussen is iedereen er volgens Roels aan gewend en is hij blij dat hij ‘van die ellende met contant geld af is’.

Ook busmaatschappijen zetten vanwege de veiligheid deze stap. In de nachtbussen van Amsterdam kan geen kaartje meer worden gekocht met contant geld en in maart volgen alle bussen. Ze worden dan uitgerust met een pinautomaat. Volgend jaar wil het Gemeentelijk Vervoerbedrijf het hele openbaar vervoer ‘cashvrij’ hebben. Ook busmaatschappij Arriva plant die stap.

Toch zal contant geld niet snel verdwijnen, is de verwachting. Vooralsnog vindt een duidelijke meerderheid van de bevolking dat contant betalen mogelijk moet blijven, blijkt uit onderzoek dat De Nederlandsche Bank heeft laten verrichten voor het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer. Dit platform vindt dat mensen altijd een keuze moeten houden tussen verschillende betaalwijzen, ongeacht of ze nu anoniem willen blijven, geen pas hebben of niet naar een andere winkel kunnen uitwijken.

Annemieke Diekman

Bron: https://www.trouw.nl/samenleving/in-zweden-is-contant-geld-zeldzaam~a17833a4/